Echte stoom op spoor I (45 mm)

Stoom blijft fascineren. Stoomtreinen roepen nostalgie op. Het begin van de uitvinding van de stoommachine ( James Watt) leverde misschien wel de grootste industriële revolutie op in onze geschiedenis, groter nog dan de huidige elektronische revolutie. Als je dit hier leest heb je de elektronische revolutie al ontdekt. Als je nog iets meer wil weten over stoom, lees dan verder.

For the English readers: Just take a steam course Dutch or see the pictures, they are double Dutch.

  1. schaal
  2. tuinaanleg
  3. rails
  4. wissels
  5. stoomlocomotieven
  6. andere locomotieven / accu-locomotieven
  7. afstandsbediening
  8. pneumatiek
  9. tijdschriften
  10. toekomst
  11. meer informatie
  12. verantwoording
  13. enige foto's
  14. de nieuwe kruiswissel
  15. links
  16. Ga terug naar treinpagina

Schaal

Veel verwarring, want vaak wordt er verschillende schalen gebruikt voor de rails en voor het materiaal. Ik heb gekozen voor spoor I (45 mm) en schaal G/IIm (1:22,5) voor het materieel.

LGB is b.v. groot geworden, maar levert heden ten dage alleen elektrische treinen. Sommige kunnen goed omgebouwd worden in accu-locomotieven. Märklin levert echt schaal I (1:32) op spoor I. Maar er zijn veel meer mogelijkheden, zie bv. live steam manufacturers and suppliers.

Tuinaanleg

Echte stoomtreinen op deze schaal hebben weinig trekkracht. Het is van groot belang de baan geheel horizontaal te leggen. Dit is tegenwoordig goed te realiseren m.b.v. een waterpas met laser, maar een waterslang met omgekeerde plastic flessen zonder bodem werkt ook goed. Hellingen groter dan 1% (1 cm op een meter stijgen) geven al snel een onrealistisch beeld, te langzaam rijden bergopwaarts en veel te snel berg afwaarts. Maak ook de straal van de bochten niet te klein. Als het kan houd een straal van 3 meter aan. Verkanting is leuk, maar misschien niet noodzakelijk. Als je dat wel wil bepaal de kantelhoek van elk rollend materieel. Neem als verkanting de helft van de kleinste kantelhoek (waarschijnlijk de lichtste wagen). Houd rekening met temperatuurverschillen van -20 C tot +50 C en de daaraan gekoppelde uitzetting van de rails. Ruimtes van enkele mm's *) over een yard (die Engelsen leren het nooit) is nodig. Alle rails aan elkaar vastzetten vraagt dus om problemen. Wissels bedienen kan zowel elektrisch als pneumatisch.

Rails

Verschillende soorten rails zijn te krijgen bij b.v. Modelbouwatelier te Apeldoorn. Ben je liefhebber van houte dwarsliggers dan is Brandbright's 'bullhead railed track system' een optie, maar informeer wel naar de levertijd. De duurzaamheid is maximaal 5 jaar. Een goede leverancier van een plastic equivalent is PECO. Beide zijn mooier en realistischer qua grootte (nl. 0,192 en 0,200 inch hoog) in vergelijk met LGB (maar liefst 0,350 inch), zeker voor schaal 1:32, maar ook zeer goed bruikbaar voor 1: 22,5. Peco levert flexibele rails van 1 yard lengte. De dwarsliggers kunnen naar elkaar gedrukt worden (voor de binnenbocht) over 2 cm of 2,2%. D.w.z. dat voor deze spoor I (45 mm) rails de minimale straal is:

R >= 205 cm (PECO SL-800 flexibele rails).

Wissels

Wissels als bouwpakket kan je van hetzelfde merk krijgen als onder rails vermeld. Wil je zelf wissels ontwerpen volg dan wel de normen (NMRA en NEM) die hiervoor bestaan.

Stoomlocomotieven

Dit is het hart van de hobby. Ga zeker kijken bij Roundhouse live steam of zijn Nederlandse vertegenwoordiger Modelbouwatelier te Apeldoorn. Roundhouse levert goede kwaliteit gas-gestookte locomotieven. Zoek je een kolen gestookte locomotief dan is de Sandy River van Shaw of Casper van Modelbouwatelier te Apeldoorn, een goede keus. Maar Aster, Regner, Märklin e.a. leveren ook mooi materiaal.

Andere locomotieven / accu-locomotieven

Kies je voor stoom dan is het veelal niet mogelijk elektrische locomotieven op het spoor te laten rijden. Wel is het handig een accu locomotief in je bezit te hebben, al is het maar om de uitgereden stoomloc naar de hangaar terug te brengen. Accu-locomotieven kunnen goed zelf gemaakt worden uit elektrische locomotieven. Sloop de sleepcontacten er uit en plaats er een (12 V) accu in. Als er ruimte over is, dan is het raadzaam er een afstandsbediening in aan brengen. Zie ook waarschuwing hieronder.

Afstandsbediening

Het lijkt tegengesteld, stoom en elektrische afstandsbediening. Ja, dat is ook zo, maar soms is het wel handig. In elektronica tijdschriften wordt hier nogal wat overgeschreven, maar pas op. Wat goed werkt in model auto's en model vliegtuigen werkt niet in modeltreinen. Dat heeft alles te maken met de storing die optreedt door de contacten met de rails. Dit maakt RC-control voor modeltreinen erg storingsgevoelig. Echter er zijn goede zenders en ontvangers voor (wel wat duurder, maar noodzakelijk). Modelbouwatelier Apeldoorn kan je goed helpen. Oplossingen voor het onderdrukken van storingen staan elders.

Pneumatiek

Er is goed materiaal te koop op dit gebied (Sunset Valley, Back 2 Bay 6 en Matrixmultimedia, zie referenties) Schakelaars, slangen en cylinders met voor spoor I de grootste maat voldoen goed in praktijk. Wel moet je een compressor (2- bar) aanschaffen. Voor electronici: Er zijn ook elektronische bediende pneumatische schakelaars. Zelfbouw met 433 MHz radiografische afstandsbediening behoort ook tot de mogelijkheden.

Tijdschriften

Tijdschriften zijn er ook. In Nederland is 'Onder stoom' aan te raden. Wel gericht op doe-het-zelver met een draaibank enz, maar daarnaast ook nuttige andere informatie. Hoewel wel erg op de USA gericht is 'Garden railways' een informatief tijdschrift. Kan je b.v. leren met de partner de beplanting op schaal aan te passen of een baan op hoogte door je kamer aan te leggen. Meer Duits/Europees gericht is sinds een paar jaar 'Garten Bahn' voor spoor I en IIm.

Toekomst

Verdere uitbreiding is b.v. een cameraatje mee te laten rijden en verre familie en kennissen mee te laten genieten, of life op internet te zetten. Conrad levert een camera en zender (2 GHz), maar of dat goed werkt en past weet ik nog niet. Het is nog toekomst voor mij, maar wel een uitdaging de industriële revolutie te koppelen aan de elektronische revolutie.

Meer informatie

Meer informatie is te halen uit de uitgebreide foto's die elders op deze website te vinden zijn.

Verantwoording

Wil je spoor I in werkelijkheid zien, kom dan zeker met Hemelvaart en het weekeind daarna naar Leek (Gr) op het landgoed Nienoord rijden dan treinen van HO tot 7 1/4". Het eerste kan je naar kijken en de laatste kan je inzitten (leeftijds onafhankelijk). Hier en daar gaf ik adressen op. Daarmee wil ik niet zeggen dat er geen andere mogelijkheden zijn.

Links

Zoeken onder "live steam" levert interessante sites op.

Verdere vragen? Klik hier


*) De uitzettingscoëffcient van messing is ongeveer 2 x 10^-5. D.w.z. bij een temperatuurverschil van 50 oC, de lengte al 0,1% toeneemt in lengte, of 1 mm over een lengte van 1 meter.


Deze pagina is bijgewerkt op:

29 december 2014 Pneumatiek is aangepast met nieuwe referenties

4 september 2009. Actualisering van de informatie

13 juli 2008 met verbeterde links

6 juli 2007, met berekening van de minimale straal van de PECO flexibele rails SL-800.

10 februari 2007. Enkele kleine aanpassingen

17 februari 2006, tekstuele verbeteringen en update van kolengestookte locomotieven en pneumatische onderdelen

30 augustus 2003 met de nieuwe kruiswissel

23 augustus 2003 met foto's